Onvoorspelbaar gedrag
Ben je een ouder die zich afvraagt waarom je tiener zich soms zo onvoorspelbaar gedraagt? Voel je je soms gefrustreerd en denk je dat het “gewoon hormonen” zijn? Veel van wat we als “typisch tienergedrag” beschouwen, heeft met verschillende factoren te maken waaronder hersengroei. Het begrijpen van je tiener, die zich opeens anders gaat gedragen kan uitdagend zijn. De acceptatie en begrijpen dat het gedrag van je tiener wellicht normaler is dan jij het soms ervaart, kan je al meer geduld en begrip opleveren. Aan de andere kant zegt je gevoel dat er serieuze alarmbellen afgaan, dan kan je daar beter direct aandacht aan besteden dan af te wachten tot het problemen worden.
Snoeien en bloeien
Onderzoeken tonen aan dat de hormonale veranderingen die tieners doormaken niet de primaire oorzaak zijn van de emotionele achtbaan en de stemmingswisselingen die we zo vaak zien. In plaats daarvan zijn deze gedragsveranderingen onder andere het gevolg van synaptische verfijning:
Stel je het brein van een tiener voor als een weelderige tuin die vol staat met verschillende soorten planten en struiken. Wanneer een kind jong is, bloeit deze tuin weelderig, met veel verschillende paden en paden. Elke plant vertegenwoordigt een verbinding of synaps in de hersenen. Naarmate het kind ouder wordt, komt de tuinier (de hersenen) in actie om de tuin te organiseren en te verfijnen.
- Overvloed aan verbindingen: Net zoals een tuin vol is met nieuwe scheuten en planten die zich overal verspreiden, hebben jonge kinderen een overvloed aan synaptische verbindingen. Deze verbindingen vertegenwoordigen de potentie en het vermogen om alles te leren en zich aan te passen aan hun omgeving.
- Snoeien voor groei: Naarmate het kind een tiener wordt, begint de tuinier met het snoeien van de planten en struiken. De hersenen beginnen met het verwijderen van overbodige of ongebruikte verbindingen om de meest efficiënte en krachtige netwerken te behouden.
- Gerichte groei en versterking: Het snoeien in de tuin helpt de overgebleven planten om meer licht en voedingsstoffen te krijgen, waardoor ze sterker en gezonder worden. Het zorgt ervoor dat de overgebleven verbindingen sterker worden, wat leidt tot verbeterde cognitieve en emotionele vaardigheden.
- Een gezonde, bloeiende tuin: Uiteindelijk resulteert het zorgvuldig snoeien en onderhouden van de tuin in een gezonde, bloeiende omgeving waar de planten de ruimte hebben om optimaal te groeien. In het brein van de tiener betekent dit een goed functionerend netwerk van neuronen dat hen in staat stelt om effectief te leren, beslissingen te nemen en zich aan te passen aan hun omgeving.
Praktisch advies voor ouders
Geduld en begrip voor jezelf en voor de tieners
Er is niks mis met je tiener als je merkt dat deze snel van stemming verandert, realiseer je dan dat dit een teken is van hersengroei en ontwikkeling. De reacties en situatie met je veranderende tiener kan bij jou als ouder reacties en emoties oproepen. Het is boeiend om te onderzoeken waardoor jij op deze reacties aangaat, waar dit vandaan komt en of je hier een cirkel kan doorbreken, zodat je tiener jou weer beter kan begrijpen.
Ga lekker iets doen samen
Tieners kunnen moeite hebben met het interpreteren van stemmingen en verbale signalen. Dit kan leiden tot miscommunicatie en onnodige conflicten tussen ouders en tieners. Activiteiten zoals bakken kunnen een geweldige manier zijn om spanning te verminderen door de ontspannen en plezierige bezigheid. Hier komt De Bakbox van pas – een leuke manier waarin je vaak in gesprek raakt en je je tiener kan helpen met het omgaan met de emoties en gevoelens in deze soms roerige tijd.
Samen bakken
Bijna alle tieners vinden bakken leuk. Gebruik deze activiteiten zoals het bakken van een taart of koekjes. Door het aanbieden van verschillende activiteiten help je je tiener de eigen identiteit en talenten te ontwikkelen en de verbindingen in het brein te versterken op een leuke manier. Met De Bakbox elke maand op de mat hoef je nergens over na te denken en kan je het bakken makkelijk introduceren.
Tiener ervaart begrip en support
Tijdens een bakactiviteit is het veel makkelijker om nov-verbale signalen die laten merken dat je er bent voor je tiener en niet overal iets van vindt over te brengen. Even een zachte aanraking als hij of zij iets vertelt wat het lastig vindt, of bemoedigend oogcontact om je tiener te verzekeren van je begrip en support.
Onafhankelijkheid laten groeien
Hoewel het vaak verleidelijk kan zijn als je ervaart dat je tiener niet naar je luistert, of je risico’s opmerkt in de keuzes die hij of zijn maakt is het belangrijk om onafhankelijkheid te (gaan) bevorderen. Door vragen te stellen in plaats van instructies te geven, moedig je je tiener aan om na te denken en leert het eigen verantwoordelijkheid te nemen:
Vraag je tiener of hij of zij denkt dat er genoeg is gestudeerd of aan een project is gewerkt, in plaats van direct te zeggen wat er moet gebeuren. Als fouten maken mag kan je er op terug komen als blijkt dat dit niet zo was door bijv. de feedback van de leerkracht. Laat je tiener ook eens een eigen bakproject bedenken en uitvoeren. Dit bevordert zelfstandigheid en zelfvertrouwen.
Het is belangrijk om te beseffen dat tienergedrag een normaal onderdeel is van de groei en ontwikkeling. Dat stemmingswisseling en energieniveaus normaal zijn en meestal tijdelijk van aard. Hoewel je soms grenzen moet stellen en bepaalde gedragingen niet kunt tolereren, is het cruciaal om je tiener met geduld en begrip te benaderen.
Over de schrijver
Sarina, is toegepast psycholoog, moeder van tieners en gezinshuisouder. Ze gelooft in de kracht van doen en haakjes uit het dagelijks leven te gebruiken om tieners te ondersteunen in hun groei naar volwasssenheid. Met De Bakbox zet ze zich in om de band tussen ouders en tieners te versterken.
